#GezondeKantine
Van bamiblok naar broccolisoep?
Kantines presenteren gezonde menukaart als alternatief voor vette hap.
Thema 1 | Samen fit door sport en bewegen
Als je er over nadenkt, is het raar… Na een sportwedstrijd of intensieve training een vette hap verorberen. Toch is het in veel kantines in onze gemeente de dagelijkse praktijk. Bamiblokken, bitterballen en bunkerborden vieren er hoogtij, vaak gepaard met een pilsje of – misschien nog erger – een sportdrankje dat stijf staat van de suikers. Maar daar komt verandering in, wat betreft JOGG-regisseuse Evy Steeghs, Koen Hendriks en Piet ten Haaf, bedrijfsleider van binnensportaccomodaties in Reuver. Als ware musketiers trekken ze onder de landelijke projectnaam Team:Fit ten strijde om de kantines in onze gemeente gezonder te maken.
Omgekeerde wereld
“Gemeente Beesel heeft een duidelijke ambitie”, trapt Koen af. “In 2020 willen we dat de kantines van de (sport)accommodaties in onze gemeente een menukaart hebben met daarop een gezond alternatief. Mensen sporten vanwege de sociale component, maar ook omdat het goed is voor lichaam en geest. Hoe gek is het dan dat juist in die omgeving alleen maar ongezonde voeding verkrijgbaar is? Dat is wat mij betreft echt de omgekeerde wereld!”
Aan Piet ten Haaf de uitdaging om aan die ambitie van de gemeente handen en voeten te geven. Iets waar hij enorm veel zin in heeft. “In De Schans starten we met ingang van het nieuwe sportseizoen met een nieuw menu. Mensen die bang zijn dat hun vertrouwde bunkerbord verdwijnt, kan ik geruststellen. Stap voor stap introduceren we een nieuw assortiment. Ik vind het belangrijk dat we met de gasten het gesprek aangaan. Wat vinden zij nu lekker om te eten na een potje sporten? Ik kan me niet voorstellen dat friet met een dikke klodder mayo dan de eerste keus is.”
“Ik vind het belangrijk dat we met de gasten het gesprek aangaan. Wat vinden zij nu lekker om te eten na een potje sporten? Ik kan me niet voorstellen dat friet met een dikke klodder mayo dan de eerste keus is.”
Volgens Piet staat of valt een gezonde kantine met kwaliteit. “Mensen zijn best bereid om vijftig cent of een euro meer te betalen voor een goed product. Een broodje gezond met alles erop en eraan, een kop verse soep, een smakelijke groenteschotel of een bord huisgemaakte goulash met rijst… Dat nodigt tenminste uit!”
Verleiden in plaats van verkopen
Iemand voor wie de ‘gezonde kantine’ inmiddels gesneden (gezonde) koek is, is Marco Murmans. Als initiatiefnemer/coördinator van de kantine bij Sportpark De Solberg introduceerde hij zo’n tweeënhalf jaar geleden in deze kantine als eerste een gezonder aanbod. “We zijn kleinschalig en simpel begonnen”, zegt Marco, “met broodjes gezond. Dat was eigenlijk meteen een succes en opende de deur naar andere gezonde gerechten. Inmiddels maken we salades, soepen, panini’s, fruit en gezonde tosti’s, bijvoorbeeld met pesto en spinazie. Je moet mensen verleiden, niet als een moraalridder te werk gaan. Een schaal bitterballen moet echt nog kunnen. Dan zegt niemand van ons team: ‘Jammer dan, je kunt wel snoeptomaatjes krijgen’. Maar juist door een goed product te serveren en niemand te dwingen, kom je tot verandering.”
“Een schaal bitterballen moet echt nog kunnen. Dan zegt niemand van ons team: ‘Jammer dan, je kunt wel snoeptomaatjes krijgen’.”
Mogelijke beren op de weg heeft Marco eenvoudig om zeep geholpen. Hij werkt intensief samen met lokale leveranciers om het voor zijn team gemakkelijk te maken. “Bakker Bart maakt voor ons verse broodjes die we zelf afbakken en een groenteboerderij levert een rauwkostmix. Veel mensen werken hier maar één of twee keer per week. Dan hoef ik niet met hele procedures voor een broodje gezond aan te komen. Maar ik wil wel de kwaliteit en de continuïteit bewaken. Door zo’n rauwkostmix gebruiken, is het voor iedereen makkelijk om een broodje gezond te maken.”
Ook kosten zijn volgens Marco geen issue. “Een broodje frikandel kost € 1,80; een broodje gezond € 2,50. Binnen een paar weken bestond 70% van de kantine-omzet uit gezonde voeding. En weet je wat het grappige is? Het zijn juist de jongeren die het gezonde assortiment als eerste omarmden.”
Betaalbaar?
Koen erkent dat het introduceren van een gezond menu een lange adem en de nodige volharding behoeft. “Het laatste wat we willen, is met een opgeheven vingertje staan te zwaaien en roepen ‘dit mag niet meer’. Ik zie ’t meer als campagne voeren. We willen mensen aan het denken zetten en ongezond gedrag ontmoedigen.” Dat laatste doet Piet bijvoorbeeld door gasten gratis kennis te laten maken met het nieuwe assortiment, door het aantrekkelijk te presenteren op menukaarten en door snoep, chips en suikerhoudende sportdrankjes steeds wat verder uit het zicht te zetten en te vervangen door gezondere alternatieven. AA is zo’n drankje dat langzaamaan naar de onderste schappen van de koelkast wordt verplaatst of misschien wel verdwijnt. “Dat spul mag eigenlijk geen sportdrank heten”, zegt Piet resoluut. “Het staat echt stijf van de suikers. Ik heb nu een mooie vervanger gevonden: een water met alle goede stoffen van een sportdrank, maar zonder zoveel suikers. Vooruit, ’t kost een paar cent meer, maar dan heb je ook wat.”
“AA is zo’n drankje dat langzaamaan naar de onderste schappen van de koelkast wordt verplaatst of misschien wel verdwijnt. Dat spul mag eigenlijk geen sportdrank heten.”
En daarmee raakt Piet een hekel punt: gezonde voeding is nog steeds duurder dan ongezonde voeding. Piet maakt zich daar niet zo druk over. “Ja, de winst op een gezond product is wat lager, simpelweg omdat ik het product wel nog voor een aantrekkelijke prijs wil aanbieden. Anders schieten we alsnog ons doel voorbij. Maar mijn ervaring leert dat meer mensen blijven hangen om iets te eten. Ik heb een tijd een café in Swolgen gerund. Daar kwamen op zondag bijna alle sportteams na de wedstrijden bijeen. Zodra ze in de auto stapten, onderweg van een wedstrijd na het café, belden ze al op: ‘Piet, over een halfuur graag twintig broodjes gezond!’. Op een goede zondag maakte ik, ik weet niet hoeveel van die broodjes. De vetpan bleef uit. Door de grotere volumes houd je onder aan de streep nog steeds hetzelfde over.” Terwijl hij zijn woorden uitspreekt, maakt Piet een belangrijke kanttekening. “Voor mensen die nu denken, die gast heeft makkelijk praten want hij werkt voor de gemeente, even duidelijkheid: ik run de sportaccommodaties voor eigen winst en risico. Ik krijg enkel een bijdrage van de gemeente – een subsidie – voor de dekking van de zaalkosten, zodat verenigingen niet de volle mep betalen. Ik moet dus ook kosten en baten in balans houden.”
Krachten bundelen
Koen hoopt dat goed voorbeeld goed doet volgen. Hij merkt wel dat verschillende verenigingen oor hebben naar het concept van een gezonde kantine, waaronder T.C. Bronshout en V.V. Reuver. Hoog op zijn ‘wensenlijstje’ staat zwembad De Bercken en de schutterijen. “In de gesprekken die ik met verenigingen en uitbaters voer, merk ik dat partijen – zeker de kleinere - soms nog beren op de weg zien. Hoe ga ik om met HACCP-richtlijnen en de houdbaarheid van producten? Moet ik mijn vrijwilligers die kantinediensten draaien dan ook nog vragen om te koken? Hoe ga ik om met voorraadbeheer? Allemaal heel plausibele vragen, waar we natuurlijk geen pasklaar antwoord op hebben, maar wel over willen meedenken. Piet wil andere verenigingen mee op sleeptouw nemen. “Ik denk dat de kracht schuilt in samenwerking. Juist door krachten te bundelen, kun je problemen tot kansen maken. Doordat de kantine van De Schans elke dag is geopend, kan ik makkelijker voorraden opmaken. En wellicht kunnen mijn mensen, als ze toch soep koken, een grotere portie maken voor andere verenigingen… Het zijn slechts een paar ideeën, maar ik sta er wel voor open.”
Campagne ‘Gewoon Samen Fit’
Tot slot, wat doet de gemeente eigenlijk om dit mogelijk te maken? We zijn er ons van bewust dat we verenigingen en uitbaters moeten faciliteren. Hoe? Nou bijvoorbeeld door partijen bij elkaar te brengen en mee te denken over oplossingen zoals Piet die ook al noemde. En ... we willen ook graag een uniforme huisstijl rondom de campagne ‘Gewoon Samen Fit’ en alle benodigde materialen zoals menukaarten en andere collectieve uitingen ontwikkelen, die verenigingen, scholen en bedrijven één op één kunnen gebruiken. Ik wil vooral deuren openen. Laat verenigingen me maar gewoon bellen. Dan kijken we hoe we samen een gezondere (sport)kantine tot een succes kunnen maken en welke rol daar voor de gemeente is weggelegd. Samen naar een gezonder Beesel!"
Zelf aan de slag?
Heeft u vragen over het initiatief ‘gezonde (sport)kantine’? Wilt u als vereniging ook meedoen? Neem contact op met:
Evy Steeghs: E. evy.steeghs@beesel.nl | T. 06 53 60 82 46
Sportnota gemeente Beesel 2019 - 2022